Subsidie
Wat minder hoog van de toren.
Vrijdag 17 juni. Ik ben een weekendje alleen thuis met de jongste. Na het eten gaan we gezellig samen jeugdjournaal kijken. Leuk; een itempje over de aanslag op de cultuur, door staatsecretaris en Metallicafan Halbe Zijlstra. Interview met de directrice van een van onze grotere opdrachtgevers; Cinekid. Dat zou niet lang meer bestaan was heur boodschap. Mmmmh. ‘s Avonds laat pikte ik nog ff een nieuwsblokje mee. Andere opdrachtgever, zelfde boodschap. Dat ging hard. En het zou niet bij die twee blijven.
‘s Maandags begonnen de petities binnen te stromen “Laat Cinekid niet het kind van de (cultuur)rekening worden!”, en van ArtEZ “ Wij zijn de toekomst! Manifest van een bedrogen generatie.” Kun je niks tegenin brengen. Er staat steeds een linkje naar ‘petities.nl’ onder, klinkt boeiend, ‘ns kijken.
“Noodzaak van toiletten in sprinters” en “geen inkrimping van konijnenasiel Goofy”. En verder petities over de PGB’s, meisjes die naar hun land worden teruggestuurd en de dokter Bibberregel bij het schaatsen. Honderden. Dat schiet dus niet op. Daar gaat Halbe niet van schrikken. Net zo min als van een ‘mars voor de beschaving’ , ‘Kill ‘Em All’ en ‘Ride the Lightning’ zongen zijn helden al in de jaren tachtig.
Items moet ook inleveren las ik in de nieuwsbrief. Gelukkig geen link naar een petitie, maar een oproep om na te denken hoe we dit probleem aan moeten pakken. “Problemen bestaan niet. Dat zijn uitdagingen.” hoor ik steeds vaker. Yaagh, ik hou niet van dat soort bijdehanddoenerij. “Succes is een keuze”. Yeah right.
“Bewustzijn is de onanie van de materie”, hingen ooit Richard Derks en Kees de Bruin op prachtige affiches door de binnenstad van Arnhem. Hatsiekidee, langsfietsende mensen met vraagtekens boven hun hoofd. Das pas mooi.
Anyway. Items moet inleveren. Dat vind ik natuurlijk niet leuk. Dat raakt mij persoonlijk, want ik vind het blad leuk en de Items Live avonden helemaal. Net als Cinekid en zoveel andere, leuke, dingen. Wat gaan we er aan doen dan? Zijn er al ideëen binnen? Moeilijk. Boze postbodes omdat er minder brieven rond te brengen zijn, dat zijn we. Het is een te kleine club die dit wil, blijkbaar. En de macht is aan de massa. Helaas.
Losse verkoop is moeilijk en abonnementen, daar zijn mensen steeds minder van. Ik ook. Elk jaar ’n vast bedrag van je rekening, ook als je best eens een paar nummers over zou willen slaan. Goeie doelen willen het ook allemaal. Ook gekort door de overheid natuurlijk. Kwamen ze vroeger aan de deur met een collectebus waar je een knaak in kon gooien om daarna terug naar je biertje te gaan, nu sturen ze allemaal vrolijke jonge mensen tijdens het eten, die je een automatische overschrijving proberen te ontfutselen. “Als u niet meer wilt, kunt het ten alle tijden opzeggen hoor!” Laatst zaten we te eten in de tuin, werd er gebeld. Kom maar achterom, riep m’n zoontje. Een frisse jongen van een jaar of achttien kwam de tuin in.
“Goedenavond. Eet smakelijk. Mijn naam is Harm-Jan, ik ben van het leger des Heils.”
Ik keek blijkbaar op een manier die ‘m ontmoedigde, maar Karin, mijn vrouw is echter een gewillig slachtoffer voor alle goede doelen. Álle! Stichting Aap, Leni ‘t Hart en zelfs Cliniclowns, kwam ik laatst achter. Kom aan zeg, is zo’n kind al ziek krijgt ie ook nog een clown aan z’n bed. Nu ja. Harm-Jan gooide er een schepje bovenop. “Wat liggen hier veel ballen in de tuin, zijn jullie voetballers, jongens?”
“Ja”, antwoorde de oudste, “maar ... het leger des Heils, dat is toch zo’n ruige motorclub!?” Nadat hij het verschil tussen Heil en hell had uitgelegd is Harm-Jan maar vertrokken, dit werd ‘m niet.
Daar zijn wij designers en culturele bladenmakers natuurlijk niet armlastig genoeg voor; om iemand langs de deuren te sturen. Een jonge, bevriende acteur vertelde enthousiast, dat ze het er met een stel collega’s over hadden gehad om een soort giro 555 actie voor de cultuur van de grond proberen te krijgen. Beetje zoiets als de postercampagne van een paar jaar geleden zeker, waarop onze nationale artiesten met dichtgenaaide mond stonden afgebeeld met daaronder iets van ‘illigaal downloaden is diefstal’. Ach gut, arme Barry Hay, arme Ilse de Lange. Tuurlijk, het is verschrikkelijk allemaal maar laten we de schaal in de gaten houden, niet!?
Hoe het verder moet? Het moet sappiger. De cultuur. Wat minder hoog van de toren. C’est le ton qui fait la musique. Wie dat als geen ander snapt is Matthijs van Nieuwkerk. Lucky TV, Nico Dijkshoorn, moderne opera. Hij krijgt het er doorheen, terwijl dat toch echt behoorlijk hoog gegrepen is op dat ‘het zonnetje in huis’-tijdstip. Jaren geleden heb ik voor hem en Henk Spaan een jongerenversie van het voetbalblad ‘Hard Gras’, te weten ‘Jong gras’ gemaakt. Hij was toen nog hoofdredacteur van het Parool maar maakte al veel indruk op me. Superaardig. Ook tegen de stagiëre (wat toen Sander van Lucky TV was overigens) en de andere mensen in het pand, dat is al een teken van intelligentie, wat mij betreft. Spaan scoorde wat minder hoog op dat vlak. Van Nieuwkerk heeft met Hard Gras high- aan low brow gekoppeld. Anna Enquist aan Marco van Basten. Met DWDD flikt ie dat geintje weer. Praat net zo gemakkelijk met Frans Bauer als met Reinbert de Leeuw. Dat is wel interessant voor design ook, lijkt me, hoewel ik de angst voor ‘middle of the road’ in de zaal proef. Maar over design hoef je toch ook niet al te ingewikkeld te doen. De meeste ontwerpers zijn toch op de kunstacademie terecht gekomen omdat ze beter tekenden en plannetjes bedachten dan dat ze konden leren (speak for yourself, zei een collega die dit stukkie las. Hij had gymnasium gedaan. Dan had ik toch mooi voor een ander beroep gekozen). Ik ben misschien een wat plat voorbeeld, maar ik zie veel liever het eindexamen van een freakende halvegare dan van iemand die ontzettend inhoudelijk de diepte induikt en dat middels integere, aan telefoongidstypografie doen denkende, vormgeving overbrengt. Ik overdrijf, sorry.
Maar het houdt elkaar allemaal zo bezig. De prijzen gaan altijd naar een theateraffiche, een kunstboek of een huisstijl voor een dansgroep. Nooit naar een bloedgeil vormgegeven pornosite of een musicaldecor. Terwijl die vormgeving echt niet altijd minder is. Maar dat kan ook mijn overgevoeligheid voor pretenties zijn. Moet ik eens met iemand over praten wellicht. Ik heb er niks mee.
Is dat een idee? Om wat meer high en low brow te mengen in het blad? En dan niet als ‘camp’ of erger nog als ‘lekker fout’ of als ‘kijk, zo moet het dus niet’, maar oprecht geïnteresseerd. Al die vormgeving die mén zo mooi vindt; de decors van de VanderEnde-musicals, het verschrikkelijke blad Happinez. Wie maakt dat en waarom werkt dat zo goed? Daar is vormgeving belangrijker dan bij de zaken waar we het allemaal wel over eens zijn, dat vind ik wel interessant en lees daar nooit ergens iets over.
Of zo’n Lucky TV. Ik heb ‘m nog niet in het blad gezien, terwijl ie afgestudeerd grafo is notabene en wat mij betreft toch echt met kop en schouders boven alles dat ik op het gebied van gekkigheid op tevee zie, uitsteekt. Of Norbert ter Hall, ook afgestudeerd grafo en nu regisseur van A’dam en Eva en Waltz en meer zulks moois. En humor. En onzin. En vraagtekens. En zelfspot. Ik noem maar wat. Ik hou er van en het zijn over het algemeen niet de sterkste punten van het Nederlandse Design.
Je kan natuurlijk meegaan met het economiedenken. Zo komt de BNO met het onderzoek ‘Twintig procent winst door design’, dat snappen cultuurbarbaren, wij zijn exportprodukt namelijk. Minder kunstenaars meer ontwerpers, las ik al ergens. Persoonlijk vind ik een ‘don’t join them, beat them-aanpak’ charmanter dan dat doen alsof we economisch relevant zijn. Als iets maar leuk genoeg is, wil vanzelf iedereen erbij horen. Zo zijn creatieven jarenlang door projectontwikkelaars misbruikt. Geef een plek een paar jaar aan wat kunstenaars voor weinig en ga er vervolgens een hippe wijk neerzetten. Werkt geheid. Twintig procent meer winst door kunst.
Awel, ik ben benieuwd. Tuurlijk heb ik ook niks met de Halbe’s van deze wereld maar er gaan wel leuke dingen gebeuren, denk ik. Creativiteit kun je niet stoppen. Excuseer het cliché. En nog een ding ... vanochtend op de radio, tijdens m'n rit naar Amsterdam: België gaat Nederlandse culturele asielzoekers onderdak bieden, dus ...
Wil je reageren op dit artikel? Stuur een mailtje naar de redactie.