Overdracht van auteursrecht
Een addertje onder het gras
Jurist Frank van 't Geloof bespreekt voor Items.nl met regelmaat juridische uitspraken die voor ontwerpers van belang zijn. In deze editie: over onverwacht verlies van auteursrechten aan de opdrachtgever.
Een ontwerper die in opdracht werkt, komt vroeg of laat voor de vraag te staan of hij het auteursrecht op zijn werk moet overdragen aan zijn opdrachtgever. Overdracht kan eenvoudig schriftelijk gebeuren. Vereist zijn alleen een duidelijke omschrijving van wat aan wie wordt overgedragen en een handtekening van de rechthebbende. Er is overigens wetgeving in de maak die hierin verandering kan gaan brengen. Daarop gaat dit artikel niet in. Wel gaat het over de vraag of, en in welke gevallen, overdracht van auteursrecht gewenst is, en over een situatie waarin een ontwerper ongemerkt rechten zou kunnen overdragen.
Bij opdrachten die als eenmalige dienstverlening bedoeld zijn, ligt het voor de hand de auteursrechten over te dragen aan de opdrachtgever. Het belang van de ontwerper bij exploitatie beperkt zich dan tot vergroting van de bekendheid van zijn ontwerpen en van zichzelf. Als de ontwerper zijn werk als bron van toekomstige royalty’s ziet, dan moet hij de rechten zelf houden. De ontwerper houdt dan een direct financieel belang bij de exploitatie van het werk. Opdrachtgevers kunnen uiteraard ook hun eisen stellen. Staat een opdrachtgever erop alle rechten te krijgen, dan zal hij voor de ontwerpopdracht normaal gesproken meer moeten betalen dan wanneer hij dat niet wil.
Regelt de overeenkomst niets, dan houdt de ontwerper op grond van de wet de auteursrechten. In overeenkomsten staat nog wel eens dat de opdrachtgever het model (of de tekening) van het ontwerp zal mogen deponeren. Veel ontwerpers laten het deponeren van een model graag aan hun opdrachtgevers over om zelf geen rompslomp te hebben. Wat niet iedereen weet, is dat het auteursrecht daarmee impliciet overgedragen wordt aan de opdrachtgever. Het Beneluxverdrag Intellectuele Eigendom bepaalt in artikel 3:28 lid 1 namelijk dat toestemming tot deponering tevens overdracht van het auteursrecht inhoudt.
Ontwerpers die het deponeren van een model overlaten aan hun opdrachtgever dragen daarmee impliciet het auteursrecht over.
Bij merkenrecht is dat anders. Deponering van een logo als merk (anders dan een tekening of een model) door een opdrachtgever, betekent niet automatisch overdracht van de auteursrechten van de ontwerper naar de opdrachtgever.
Het is opmerkelijk hoe weinig is geprocedeerd over een onverwacht verlies van auteursrechten door registratie van een model. Wel heeft het Gerechtshof Amsterdam hierover in februari 2010 enkele beslissingen genomen in een zaak over een ergonomische monitorbevestigingssysteem. Het Gerechtshof heeft daarbij onder meer bevestigd dat het auteursrecht overgaat, ook als de oorspronkelijke rechthebbende zich niet bewust is geweest van het feit dat hij de auteursrechten overdroeg door de toestemming tot deponering.
Een ontwerper kan de deponering van een model of tekening best aan een opdrachtgever overlaten, maar hij moet beseffen dat de naam waaronder de registratie gebeurt de auteursrechthebbende wordt. Wil hij de rechten behouden, moet hij in de overeenkomst vastleggen dat de opdrachtgever in naam van de ontwerper deponeert. Doet hij dat niet, dan zorgt een addertje onder het gras ervoor dat de auteursrechten op de opdrachtgever overgaan.
Foto: Tessa Posthuma De Boer
Wil je reageren op dit artikel? Stuur een mailtje naar de redactie.