Visuele identiteit voor het Rijksmuseum
In 2013 opent het nieuwe gerenoveerde Rijksmuseum. Het vroeg Irma Boom de visuele identiteit te ontwerpen. Het Rijksmuseum is een hedendaags museum, stelt ontwerpster Irma Boom, en daarom heeft zij voor het logo een moderne, schreefloze letter gekozen. Bij andere musea met grote, historische collecties zoals het Louvre of het Metropolitan, komt de geschiedenis ook in hun klassiek vormgegeven logo's tot uitdrukking. Maar Boom wil geen historische referenties in de vormgeving van het logo, omdat elke keuze voor een bepaald tijdperk een willekeurige zou zijn.
Het vorige logo van het Rijksmuseum, dat Studio Dumbar meer dan dertig jaar geleden ontwierp, is een mix van hedendaags en klassiek. De naam Rijksmuseum is in tweeën geknipt, waarbij het woord Rijks gezet is in de schreefloze News Gothic en het woord museum in de Baskerville, een letter met schreven.
Boom was verbaasd toen het Rijksmuseum haar in 2010 vroeg zijn visuele identiteit te maken. Zij is weliswaar al sinds 2003 betrokken bij het museum, maar ze geldt niet als een typische ontwerper van huisstijlen en logo's. Al maakte ze er wel een paar, waaronder de logo's van het Prins Claus Fonds en Koninklijke Tichelaar Makkum. Enkele jaren geleden deed zij mee aan de pitch voor de huisstijl van het Stedelijk Museum. Voor het Rijksmuseum doet ze de vormgeving van De Meesterwerken, de tentoonstelling die gedurende de verbouwing van het museum te zien is. Deze visuele identiteit blijft in gebruik totdat de renovatie en uitbreiding voltooid zijn in april 2013.
Bij de opdracht voor de visuele identiteit van het Rijksmuseum is Irma Boom op dezelfde manier te werk gegaan als bij het ontwerpen van een boek. Dit houdt bij haar een grote betrokkenheid bij het onderwerp in en een geringe bereidheid tot het sluiten van compromissen. Als een opdrachtgever dit niet accepteert is hij bij haar aan het verkeerde adres.
Boom omschrijft de visuele identiteit van het Rijksmuseum als simpel en vooral helder. Of het een simpele huisstijl wordt, valt te bezien, gelet op de talloze kleurencombinaties waaruit die de ontwerpers die de huisstijl toepassen, kunnen kiezen. Boom heeft met Gregor Weber, het hoofd van de afdeling Beeldende Kunst van het Rijksmuseum, van de honderd belangrijkste schilderijen uit de collectie zes kleuren geselecteerd, die typerend zijn voor een werk. Dit palet van zeshonderd kleuren vormt het DNA van het museum en zal gebruikt worden in alle uitingen, van het drukwerk en de website tot de merchandise-artikelen van de museumwinkel.
Van de toepassingen van het kleurenpalet is nu nog weinig te zien, maar het Rijksmuseum logo hangt sinds 22 augustus boven de passage. Het bestaat enkel uit de naam Rijksmuseum. Tussen de woorden Rijks en Museum heeft Boom een kleine spatie aangebracht, die voor enige ophef zorgde. Taalpuristen vinden de spatie onzin, want Rijksmuseum is één woord, maar de ontwerpster merkt op dat het museum vaak het Rijks wordt genoemd.
Letterontwerper Paul van der Laan heeft voor de visuele identiteit een nieuwe letter ontworpen, de Rijksmuseum. Deze letter wordt in alle communicatie gebruikt. Op de website van de letteruitgeverij Bold Monday schrijft Van der Laan dat hij de letter heeft afgeleid van de letter Panno van Pieter van Rosmalen, maar hij wijkt er toch zoveel vanaf dat er sprake is van een unieke letter. In totaal heeft de Rijksmuseum negen fonts, waarvan er vier worden gebruikt voor de teksten in de tentoonstellingsruimtes. Het logo heeft zijn eigen Rijksmuseum Logotype Font.
De Rijksmuseum een van de weinige moderne letters met een speciaal ontworpen lange IJ in kapitaal. De lange IJ maakt geen deel uit van moderne letters, omdat deze zogeheten digraaf (dat zijn twee letters die één klank weergeven) alleen in het Nederlands voorkomt. Tot de eerste helft van de vorige eeuw kenden in Nederland gebruikte letters vaak een speciale lange IJ, maar tegenwoordig worden de I en de J gebruikt. Door het gebruik van dit letterteken weer in te voeren versterkt het Rijksmuseum zijn Nederlandse karakter en behoudt het tegelijk een klein onderdeel van de Nederlandse typografische geschiedenis, aldus Van der Laan.
Amsterdamprijs voor Irma Boom
Een dag na de presentatie van het Rijksmuseum logo kreeg Irma Boom in dezelfde stad de Amsterdamprijs uitgereikt. Deze prijs is een initiatief van het Amsterdams Fonds voor de Kunst en wordt uitgereikt in drie categorieën. Boom kreeg de prijs voor de categorie Bewezen Kwaliteit en verdiende zo 35 duizend euro. De jury prijst haar met name omdat zij het gedrukte boek blijft vernieuwen.
Wil je reageren op dit artikel? Stuur een mailtje naar de redactie.