Joost Overbeek: Zware beroepen

Joost Overbeek, 16 december 2009

Items Live #2

Er zijn veel mensen op zoek naar werk. Ook bij ons stromen de open sollicitaties binnen. Ik weet niet hoe ze aan het adres komen ... via via waarschijnlijk, of via de BNO ofzo. Ik weet het niet. We adverteren niet in ieder geval. Ik zoek ook niet echt iemand overigens.

Vacatures in de echte wereld, dat is me wat !

Business Controller Corporate Controlling
Category Buyer Professional Services
Senior propositie marketeer Mobiele Data
Local projectmanager Service Delivery

4 personeelsadvertenties in de Intermediair. Vrij willekeurige want na een kort onderzoekje meen ik te hebben ontdekt hoe het ongeveer werkt. Als volgt. Er zijn een aantal variaties. Je kunt bijvoorbeeld beginnen met de status; junior, senior, local ofzo. Dan komt er een interessantdoenerige vertaling voor dat wat je ongeveer gaat doen; buyer, controller, marketeer. Om vervolgens te eindigen met het onderwerp; mobile data, service delivery of professional services. Ergens tussen de eerdergenoemde termen kun je welhaast willekeurig woorden als ‘concept’, ‘project’ of ‘business’ zetten. Niet dat dat iets duidelijker maakt maar daar gaat het natuurlijk ook niet om. Interessantdoenerij. Het begon allemaal ooit al met het zeggen van ‘interieur verzorgster’ tegen de werkster. Na gut.

Ik kreeg over de mail de vraag of ik hier vanavond iets wilde zeggen en las daaronder dat het thema ‘cartografie’ zou zijn. Cartograaf. Die zitten hier dus ongetwijfeld in de zaal. Wat een feest. Wat doet je vader? Cartograaf! Denk nog eens aan de eerder genoemde beroepen en wees je er van bewust hoe tof het is om op een feestje, als antwoord op de vraag ‘wat doe jij eigenlijk?’, ‘cartograaf’ te kunnen antwoorden. Even geleden stond ik op zo’n feestje en vertelde m’n gesprekspartner dat hij huppeldepup account huppeldepup internet bij KPN was. Waps, uitgeluld.

Ooit, voor ik naar de kunstacademie ging, was ik etaleur. Mijn schoonmoeder vond dat heel interessant weet ik nog. Ik had er zelf ook nooit problemen mee gehad, hoewel ik er weinig talent voor bezat. Tot ik in de film ‘the meaning of Life’ van Monty Python een man, een andere man voor ‘son of a windowdresser’ uit hoorde schelden, terwijl hij hem vanaf een toren met dode dieren bekogelde. Dat wilde ik mijn, overigens pas jaren na dit voorval geboren, zoontjes niet aan doen. Ik besloot ontwerper te worden. De mening van anderen deed me toen meer dan nu overigens.
Toch ben ik er ook nu weer niet gerust op. Voor je het weet wordt er in de een of andere lollige serie iemand voor ‘son of a designer’ of erger nog ‘son of a Dutch designer’ uitgemaakt. Het beroep heeft de status niet meer die het had. Hoe komt dat?

Natuurlijk, er zijn er heel veel te veel, dat is één. En we zijn opgegaan in een groter geheel. Dat van de ‘communicatie’. En in die wereld staat de ontwerper niet hoog aangeschreven. Ik zag laatst bij een communicatiebureau waar we wel eens voor werken, werkten, een lijstje met wie wat waard was. De art director en copywriter iets van 130 euro per uur. Een fotograaf 110, dan de ontwerper ... op dezelfde 75 euro als bijvoorbeeld de stylist (wat eigenlijk natuurlijk meestal gewoon een etaleur is, die bewegende etalagepoppen aankleedt, maar dat terzijde). Onder ons nog de illustrator en daaronder nog wat sjouwers en andere hulpjes. 

Tsja.

Dikke onzin natuurlijk want je kunt jezelf net zo noemen als je wilt. Geef me een reden waarom ik mezelf, als dat 55 euro per uur meer schuift, geen artdirector zou noemen. Van de door het betreffende bureau z’n artdirectors aangeleverde ‘concepten’, die wij dan uit mochten werken, ben ik nooit heel erg onder de indruk geweest. En fotograaf zijn we toch ook allemaal tegenwoordig. Nu ja.

En er is nog een reden waarom we denk ik gezakt zijn. Die Nederlandse benaming. Grafisch ontwerper, het klinkt vrij oubollig natuurlijk. Zeker als er ook zoiets als een designer bestaat, dan klinkt de eerste meteen als iemand die zich bezig houdt met etsen en houtgravures. Om het over de toevoeging ‘Dutch’ nog maar niet te hebben. Wat er onder die noemer wel niet voor een shit gemaakt is ... de goeden daargelaten natuurlijk. Maar klanten, en zelfs het buitenland schijnen of schenen er mee weg te lopen.
Interessant doen is nou eenmaal iets waar je niet meer onderuit kunt, geloof ik... Slogans ook zo iets
Ieder bedrijf, ieder product, iedere dienst wil een slogan, een subtitel tegenwoordig. ‘Let’s make things better’, zeg maar. Om maar meteen een van de meest stompzinnige te pakken. Wat nou better? Senseo zul je bedoelen! Zelfs het Veemtheater waar we voor werken wilde er één. Geen senseo, maar een slogan. Daar hebben we drie vergaderingen aan gewijd geloof ik. Want moderne mime dat klinkt niet spannend genoeg. “Maar dat is toch wat jullie doen?”, sprak ik naïef. “Ja, maar daar komen natuurlijk geen mensen op af”. “Ah zo!”

Hippe ontwerp...design...bureaus dragen ook ondertitels met woorden als concept, communication en branding erin ... en het werkt. dus ... dat wilde ik ook. Maar ik krijg een begrip als ‘brand awareness’ nou eenmaal moeilijk uit mijn strot. Mijn vader heeft me altijd op het hart gedrukt dat als je iets in het Nederlands kúnt zeggen, je het beter niet in het Engels kunt doen. Dan ben je een aansteller namelijk, en daar hielden wij thuis niet zo van. Maar goed, ik wilde toch echt een slogan. Dus. We hebben er inmiddels een paar versleten. Design maar dan goed, vormgeving en andere onzin, landelijke dekking (toen ik in Arnhem ging wonen en de studio in Amsterdam bleef) en ‘nu ook voor vrouwen’, toen Maura bij ons kwam werken. We lijken de crisis lachend te overleven, misschien wel dankzij die slogans, je weet het niet...

Hebben de cartografen nou ook last van die onzin, dat kleren van de keizer-gedoe? ‘Dutch map-making? Het lijkt me wat minder subjectief allemaal of zie ik dat verkeerd. Wat minder onderhevig aan ‘hip’ ook. Of aan ‘mooi’. Een ‘mooie’ kaart. Is dat belangrijk? Daar koop je ‘m niet voor toch? M’n vrouw, een dameslifestyletijdschrift, m’n auto zelfs, daarvan snap ik waarom ze mooi moeten zijn. Dat geldt toch niet voor kaarten of zie ik dat verkeerd. Lijken me praktische dingen bij uitstek. Zoals het me een worst zal wezen of mijn bed mooi is, of de toiletpapierhouder.

Nu ja.

Misschien zit ik er helemaal naast. De Vinex atlas van Joost Grootens is een prachtig boekje. Maar hij noemt zichzelf op z’n site designer en geen cartograaf. Heeft hij met de atlas ook de Dutch Cartography Awards gewonnen? Bestaan die? Ik hoop van niet. En designprijzen? Tsja, ik heb d’r gewoon niks mee, maar dat is een ander verhaal.

De politiek is aan het bakkeleien over de AOW-plannen. Iedereen moet tot 67, behalve de zware beroepen. We waren op een feestje waar eens een keer niet alleen mensen uit de ‘creative industry’ waren. Ouders die we van het schoolplein kennen (de KPN-knuppel kwam ik ook op dat feestje tegen overigens). Op een gegeven moment vroeg een van de vaders lachend, of ik dacht onder de ‘zware beroepen’ te gaan vallen. Haha, nee natuurlijk niet, lolbroek. Lulhannes. Ik krijg überhaupt geen pensioen, maar buiten dat. Ik maak leuke plaatjes, boekjes, filmpjes, sites. Ik zet bekende hoofden op rare lichamen en kies lettertypes. En ik wordt daar goed, wat zeg ik, verdomd goed voor betaald. Maar zwaar werk? Neuh, ik dacht het niet.

Business Controller Corporate Controlling, local manager Service Delivery, allemaal niet natuurlijk. Etaleur? Nee. Stylist? Ook niet, denk ik.

Zeker door van die rampen als nine eleven, Cathrina of Haïti begint dat toch steeds mutsiger te voelen. Toch!? Wat heb je nou aan een creatief als de dijken breken. Al die niet-zware beroepen, allemaal watjes, je hebt er niks aan. Allemaal? Nouh, de cartograaf, ik weet niet waarom, maar dat klinkt wel als iemand die nog van pas kan komen als het er op aan komt. Het is geen brandweerman, maar toch.

Creatieven bij echt erge dingen dat werkt, bij mij in ieder geval, vaak averechts. Sire, een reclamebureau dat een goed concept heeft bedacht om een liefdadigheidsclub te promoten, iets te slick vormgegeven bumpertjes voor giro 555, ik weet het niet. Ik houd er niet van.

Kan ik wel een beetje schamper staan doen over dat rijtje uit de intermediair maar voor de meeste mensen is wat wij doen net zo ongrijpbaar, vaag en onbelangrijk natuurlijk. Hoewel? Vorige week stond een prachtig bericht in mijn krant. Een foto van Berlusconi voor een groot plein vol enthousiaste mensen. Een oplettende kijker, en Berlusconi-hater waarschijnlijk had ontdekt dat er gephotoshopt was in het beeld. Hetzelfde clubje mensen was een paar keer gespiegeld en gekopieerd, waardoor het plein lekker vol stond. Het beeld was een promotie/propagandabeeld voor de Italiaanse minister-president. Goed gedaan wel. John Heartfield, maar dan anders zeg maar. Fout maar meer dan alleen maar mooi in ieder geval.

Jurgen maakte ooit voor ons allemaal een visitekaartje met mooi passende functie. Op de mijne was dat ‘senior bullshit generator’, de anderen ben ik vergeten maar die waren ook niet mis. Misschien moeten we er ons maar gewoon bij neerleggen dat we bij de niet-zwaren horen. Dat we voor het luchtige zijn, voor het vermaak. Een soort etaleurs zeg maar...