Man met een Missie
Jasper van Kuijk: gepromoveerd usability-deskundige en bekroond stand-up comedian.
Jasper van Kuijk: Man met een Missie
Jasper van Kuijk promoveerde in december aan de faculteit Industrial Design Engineering van de TU Delft op zijn onderzoek naar de gebruiksvriendelijkheid van consumentenproducten. Het duurt dan ook niet lang voor het gesprek over zijn onderzoek op de beruchte trappen van de nabij gelegen universiteitsbibliotheek komt: met zijn lage, halflange treden vermoedelijk De Meest Vreselijke Trap van het oostelijk halfrond. “Mecanoo (het architectenbureau dat de bibliotheek ontwierp) beweerde gebruikers van de trap bewust te willen maken van het traplopen,” verzucht Van Kuijk, “maar dat deden ze pas achteraf, ik geloof niet dat ze de trap daarom bewust zo onbegaanbaar hebben ontworpen.” Iets vergelijkbaars ziet van Kuijk gebeuren bij de citruspers van Philip Starck, die totaal onhandig is in het gebruik, maar waarvan de ontwerper stelt dat het niet om de bruikbaarheid van het ontwerp gaat.
Toegegeven, de vergelijkingen zijn niet helemaal eerlijk omdat er bij beide ontwerpen meer speelt dan alleen de gebruiksvriendelijkheid, maar Van Kuijk is een man met een missie. “Bij het invoeren van de OV-Chipkaart is er duidelijk veel te laat nagedacht over de usability. De kaart is ingevoerd om beter zicht te krijgen op de hoeveelheid klanten van vervoersbedrijven, en daaraan gekoppeld de verdeling van de opbrengsten van de strippenkaart. Gebruiksvriendelijkheid speelde daarbij amper een rol. In Londen en Hong Kong zijn soortgelijke systemen ingevoerd, maar daar werd wel goed nagedacht over de eindgebruiker, en daar werken ze wel.” Van Kuijk memoreert zijn worsteling met de OV-Chip, de moeite om hem te activeren, de ondoorgrondelijke aanwijzingen en de stroeve communicatie met de NS. Herkenbaarheid troef, en de 25 adviezen die Van Kuijk bij zijn proefschrift als kaartenpakket voor grote ontwerpbedrijven ontwikkelde, lezen dan ook weg als een – stevig gefundeerde – bundeling common sense. Al in een vroeg stadium beginnen met gebruikerstesten, en niet pas als het product al bijna af is; productontwerpers, usability experts en interaction designers niet als losse eilandjes behandelen, maar ze samen in een ruimte zetten; en managers aanmoedigen hun eigen producten goed te begrijpen en het belang van de eindgebruiker in te zien. Toch is de vraag naar zijn inzichten groot: sinds zijn promotie wordt Van Kuijk veel gevraagd om adviezen en workshops te geven. Daarbij richt hij zich zowel op productontwikkelaars als op op de managementlagen die op het ontwerp en op de organisatie van het ontwerpproces moeten toezien. Ook de ontwerpers worden op hun aanpak aangesproken: Van Kuijk verbaast zich met regelmaat over de hoeveelheid ontwerpers die zich onder het mom van hun creatieve vrijheid onttrekken aan eisenpakketten. In zijn kaartenset citeert hij Jules Deelder: “Binnen de perken zijn de mogelijkheden even onbeperkt als daarbuiten.”
Van Kuijk is een intelligente waarnemer, die in staat is zijn observaties helder over te brengen. Dat blijkt niet alleen uit zijn kaartenpakket, maar ook uit zijn tweede carrière: als cabaretier. Twee weken voor hij zijn proefschrift verdedigde won hij de finale van Cameretten, een belangrijke prijs voor beginnende cabaretiers. De komende tijd toert hij met de andere finalisten door het land; volgend jaar hoopt hij een avondvullende voorstelling te ontwikkelen. En, daarnaast, met zijn collega’s van het Design for Usability project, een symposium over usability op World Usability Day, 10-11-2011.
Van Kuijk houdt een blog bij over product usability: uselog.com
Foto: Christiaan van den Berg
Wil je reageren op dit artikel? Stuur een mailtje naar de redactie.