Vormlust: nichelepels
Een lepel voor elk doel
De rubriek Vormlust viert de rijkheid van vernacular ontwerpen, en toont verzamelingen uiteenlopende objecten. De verzamelingen hebben een ding gemeen: ze zijn lekker om naar te kijken. Deze editie: lepels die zich evolutionair hebben gespecialiseerd voor verschillende niches.
Weinig voorwerpen hebben zo'n 'oer-gevoel' als de lepel. Lepels zijn een uiterst rudimentair gereedschap, die sinds hun ontstaan eigenlijk weinig in vorm zijn veranderd. Toch blijken er veel lepels te zijn, die voor hele specifieke doelen zijn ontworpen. Zoals Darwin een verband zag tussen snavelvorm bij vogels en het type eten waar ze zich het liefst op storten, zien we ook bij lepels niche-aanpassingen.
De lepels in deze verzameling zijn in te delen in een aantal families; sommige families hebben zich aangepast aan het voedsel waarvoor ze worden gebruikt, andere de omgeving waarin ze worden gebruikt.
De Getande Lepels
De simpelste variant van deze familie is de hoekige lepel, die min of meer in twee punten uitloopt en daardoor iets meer geschikt is voor wat steviger voedsel dan de reguliere eetlepel.
Deze hoekige lepel ontwikkelde zich door: de uiteinden zijn in een volgende variatie ontwikkelt tot scherpere, naar voren lopende tanden; geschikt om bijvoorbeeld een pompoen uit te lepelen:
Op deze variant volgen een aantal verfijningen, lepels geschikt voor o.a. kiwi's en grapefruits:
De Hangende Lepels
Stroperige vloeistoffen zoals honing blijven van nature graag aan lepels kleven. Die kun je, nadat je ze hebt gebruikt, moeilijk ergens neerleggen. Sommige lepels specialiseerden zich in de aanpassing om aan de rand van potjes te hangen.
De simpelste variant heeft een eenvoudig haakje, uitgestanst in het metaal van de steel:
Mooier zijn de lepels die een gekromde steel ontwikkelden:
De meest geavanceerde variatie is zo ontworpen, dat hij door de vorm van de bek uitlekt terwijl hij ergens hangt:
Een uitzonderlijke variatie is de Klemmende lepel, die niet alleen door middel van zijn klem kan worden opgehangen, maar daarmee tegelijkertijd iets kan afsluiten (een pak koffie, bijvoorbeeld). Het begin van een nieuwe familie?
De Smalle Lepels
Dan zijn er lepelvariaties die inspelen op smalle - en vaak ook diepe - potjes en flessen.
Voor kruidenpotjes is bijvoorbeeld dit lepeltje erg geschikt:
Zijn grote broer doet min of meer hetzelfde, maar dan met veel diepere flessen:
En dan is er nog de variant met een horizontaal bekken, die geschikt is om bijna lege flessen uit te lepelen:
Uitleklepels
Hoewel lepels over het algemeen zijn aangepast aan het vasthouden van vloeistoffen, zijn er ook variaties die zich speciaal ontwikkelden voor het doorlaten van vloeistof, om bijvoorbeeld olijven of losse tortellini's uit te lekken:
En die gaten kunnen natuurlijk ook als visuele elementen worden toegepast:
En enkele familie-lozen
Enkele lepels lijken evolutionaire eenlingen te zijn, of voortbrengselen van families die verder in deze verzameling ontbreken.
Zo is daar de zakmes-lepel:
Of de rijstlepel, een exoot afkomstig uit verre streken:
Of de amuselepel, een lepel die speciaal is ontworpen (gekweekt?) om hapjes te presenteren:
En de suikerlepel, wiens voornaamste functie van oudsher niet is om handig suiker mee te scheppen, maar om te pronken:
Heb je een verzameling die je geschikt lijkt voor Vormlust? Of weet je iemand met een mooie collectie? Neem contact op met de redactie van Items!
Wil je reageren op dit artikel? Stuur een mailtje naar de redactie.